Khi bắt đầu tìm hiểu về du học, hầu như ai cũng đặt câu hỏi đầu tiên là chi phí du học Trung Quốc có cao không, một năm cần chuẩn bị khoảng bao nhiêu tiền, liệu gia đình mình có kham nổi không. Nhiều bạn nghe nói học phí rẻ, học bổng nhiều, nhưng lại không có con số cụ thể, dẫn đến lo lắng mơ hồ và ngại lên kế hoạch dài hạn.
Thực tế, nếu so với nhiều nước nói tiếng Anh, chi phí du học Trung Quốc ở mức khá “dễ thở”, đặc biệt là với sinh viên Việt Nam biết tận dụng học bổng và lựa chọn thành phố phù hợp. Quan trọng là bạn cần hiểu cấu trúc các khoản chi, từ 学费 (xuéfèi – học phí), 住宿费 (zhùsùfèi – tiền ở) cho tới 生活费 (shēnghuófèi – sinh hoạt phí), để chủ động tính toán và tối ưu.
Tổng quan chi phí du học Trung Quốc hiện nay
Trước khi đi vào từng khoản cụ thể, bạn nên có cái nhìn tổng thể về chi phí du học Trung Quốc trong một năm. Đối với du học tự túc không học bổng, phần lớn chi phí sẽ rơi vào bốn nhóm chính là học phí, chỗ ở, sinh hoạt và các khoản phí bắt buộc khác như bảo hiểm, visa, vé máy bay.
Mức học phí cho du học sinh 留学生 (liúxuéshēng) thường dao động từ thấp đến trung bình so với mặt bằng quốc tế. Các ngành dạy bằng tiếng Trung thường rẻ hơn chương trình dạy bằng tiếng Anh. Ngoài ra, giữa các thành phố như 北京 (Běijīng – Bắc Kinh), 上海 (Shànghǎi – Thượng Hải) và những thành phố “vừa túi tiền” hơn như 西安 (Xī’ān), 成都 (Chéngdū) cũng có chênh lệch đáng kể.
Nhìn chung, nếu chưa có học bổng, bạn nên chuẩn bị khung chi phí du học Trung Quốc khoảng một năm để biết mình cần nhắm tới mức học bổng nào, hoặc cần tiết kiệm chi ra sao trong thời gian đầu.
Các khoản chi phí du học Trung Quốc bắt buộc
Trong tổng ngân sách, nhóm chi bắt buộc là phần cố định mà mọi du học sinh Trung Quốc đều phải chi trả. Đầu tiên là 学费, hay học phí. Tùy trường và ngành, học phí có thể dao động từ mức tương đối tiết kiệm đến mức cao hơn cho các chương trình đặc thù. Chương trình tiếng Trung ngắn hạn thường rẻ hơn chương trình đại học chính quy.
Tiếp theo là 住宿费, tức tiền ký túc xá hoặc nhà thuê. Nếu ở ký túc xá trong khuôn viên trường, mức phí thường được tính theo học kỳ hoặc theo năm, với các lựa chọn phòng đơn, phòng đôi, phòng bốn người. Đây là khoản ảnh hưởng trực tiếp đến tổng chi phí du học Trung Quốc, vì chênh lệch giá giữa ký túc xá trong trường và nhà thuê ngoài có thể khá lớn.
Một khoản quan trọng khác là bảo hiểm y tế 留学生保险 (liúxuéshēng bǎoxiǎn). Nhiều trường yêu cầu du học sinh phải mua gói bảo hiểm theo năm để đảm bảo quyền lợi khi khám chữa bệnh. Dù không quá lớn so với tổng ngân sách, nhưng đây là khoản không thể bỏ qua khi tính chi phí du học Trung Quốc thực tế.
Ngoài ra, bạn cần tính đến phí làm hồ sơ, phí xin visa X1/X2, phí khám sức khỏe tại Việt Nam và tại Trung Quốc nếu trường yêu cầu. Những khoản này thường chỉ phát sinh mạnh ở năm đầu tiên, nhưng vẫn nên được đưa vào kế hoạch tài chính để tránh bị động.
Chi phí sinh hoạt khi du học Trung Quốc mỗi tháng
Bên cạnh các khoản cố định, 生活费 là phần linh hoạt nhất trong tổng chi phí du học Trung Quốc. Đây là chi tiêu hàng tháng cho ăn uống, đi lại, điện thoại, internet, sách vở và những nhu cầu cá nhân khác.
Về ăn uống, nếu bạn ăn ở căng tin trường 学校食堂 (xuéxiào shítáng), chi phí thường mềm hơn so với ăn ngoài. Nhiều bạn kết hợp nấu ăn nhẹ ở ký túc xá với việc ăn một phần tại căng tin, vừa tiết kiệm vừa đảm bảo sức khỏe. Thói quen chi tiêu của bạn sẽ quyết định lớn tới phần này, nên dù ở thành phố nào, vẫn tồn tại khoảng dao động khá rộng.
Về đi lại, nếu trường bạn ở gần khu trung tâm, bạn có thể đi bộ hoặc dùng xe đạp công cộng. Ở các thành phố lớn có tàu điện ngầm 地铁 (dìtiě), chi phí di chuyển không quá đắt nếu bạn biết sử dụng thẻ tháng và tối ưu lịch trình. Đối với du học sinh, khoản này không quá lớn nhưng vẫn nằm trong nhóm chi sinh hoạt bạn cần theo dõi.
Tiền điện thoại, internet, mua giáo trình cũng là phần cố định hàng tháng. Một số trường hỗ trợ wifi trong khuôn viên, nhưng bạn vẫn nên có gói data di động để tiện liên lạc. Lời khuyên là nên chọn gói cước sinh viên học sinh, đăng ký lâu dài để giảm bớt áp lực cho tổng chi phí du học Trung Quốc mỗi tháng.
Cách tối ưu chi phí du học Trung Quốc bằng học bổng và tiết kiệm
Tin vui cho nhiều bạn là chi phí du học Trung Quốc có thể giảm mạnh nếu bạn biết tận dụng các loại 奖学金 (jiǎngxuéjīn – học bổng). Hiện nay, du học sinh Việt Nam có thể tìm hiểu các loại học bổng của Chính phủ Trung Quốc, học bổng Khổng Tử, học bổng tỉnh, thành phố hoặc học bổng trường.
Với học bổng toàn phần, bạn có thể được miễn học phí, được hỗ trợ chỗ ở trong ký túc xá và nhận trợ cấp sinh hoạt hàng tháng. Điều này giúp chi phí ban đầu nhẹ đi rất nhiều, thậm chí chỉ cần chuẩn bị vé máy bay, phí làm hồ sơ và một phần chi tiêu cá nhân. Ngay cả khi chỉ đạt học bổng bán phần, bạn vẫn có thể cắt giảm đáng kể một phần chi phí du học Trung Quốc.
Bên cạnh học bổng, thói quen chi tiêu tiết kiệm cũng là yếu tố quan trọng. Bạn nên lập bảng theo dõi chi tiêu bằng tiếng Trung hoặc tiếng Việt, liệt kê từng khoản và tự đánh giá mỗi tháng. Khi nhìn rõ mình đang dùng tiền vào những hạng mục nào, bạn sẽ dễ dàng điều chỉnh hơn là chi “theo cảm xúc”.
Ngoài ra, việc nâng cao trình độ tiếng Trung 汉语水平 (hànyǔ shuǐpíng) từ sớm sẽ giúp bạn dễ săn học bổng hơn, tham gia hoạt động trợ giảng, làm thêm hợp pháp trong khuôn viên trường, từ đó có thêm nguồn hỗ trợ tài chính cho chính mình.
Một số lưu ý khi lập kế hoạch chi phí du học Trung Quốc
Khi tính toán chi phí du học Trung Quốc, nhiều bạn thường quên tính đến yếu tố biến động như tỉ giá, giá vé máy bay theo mùa, hoặc các khoản phát sinh như khám bệnh, mua sách tham khảo, đi du lịch nội địa. Nếu chỉ tính đúng học phí và tiền ở, bạn dễ bị thiếu hụt khi qua tới nơi.
Bạn nên luôn cộng thêm một khoản dự phòng trong ngân sách, tương đương vài tháng 生活费, để sẵn sàng cho những tình huống như chuyển phòng, đổi thành phố hoặc chi tiêu đột xuất. Khoản “đệm” này không phải để bạn tiêu hết, mà để đảm bảo an toàn cho kế hoạch du học dài hạn.
Một lưu ý khác là nên trao đổi rõ ràng với gia đình từ đầu về mức chi phí du học Trung Quốc có thể chấp nhận. Từ đó, bạn chọn thành phố, trường, loại phòng ở và mục tiêu học bổng phù hợp. Tránh trường hợp chọn trường quá đắt so với khả năng, dẫn đến áp lực tài chính lớn và ảnh hưởng tâm lý học tập.
Cuối cùng, hãy chuẩn bị kỹ hồ sơ tài chính, chứng minh thu nhập hoặc sổ tiết kiệm theo yêu cầu của phía trường hoặc phía cấp visa. Một bộ hồ sơ đầy đủ, rõ ràng sẽ giúp quá trình xin nhập học và xin visa thuận lợi hơn, tiết kiệm cả thời gian lẫn tiền bạc.
Chi phí du học Trung Quốc có thực sự “quá sức”?
Khi nhìn vào những con số tổng hợp, có thể bạn sẽ thấy chi phí du học Trung Quốc là một bài toán lớn với gia đình. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ cấu trúc chi phí, tận dụng học bổng, lựa chọn thành phố phù hợp và xây dựng thói quen chi tiêu đáng, bạn sẽ nhận ra mức chi này không phải là điều “bất khả thi”.
Quan trọng là bạn bắt đầu tìm hiểu sớm, nâng trình tiếng Trung, chủ động săn học bổng và trao đổi với gia đình để cùng nhau lên kế hoạch. Mỗi bước chuẩn bị rõ ràng hôm nay sẽ giúp hành trình 留学中国 (liúxué Zhōngguó – du học Trung Quốc) ngày mai nhẹ nhàng và vững vàng hơn.
Nếu bạn đang nghiêm túc tìm hiểu chi phí du học Trung Quốc và muốn xây cho mình một lộ trình học tiếng Trung vững chắc để chinh phục học bổng, hãy thường xuyên theo dõi website Học Tiếng Trung HSK. Tại đây, bạn sẽ tìm thấy nhiều bài viết về HSK, mẹo học từ vựng, ngữ pháp, kinh nghiệm du học và định hướng tài chính thực tế cho du học sinh Việt Nam.