Khi nghiên cứu lịch sử phương Đông, nhiều người đặt câu hỏi triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc là gì và tại sao triều đại này lại chấm dứt sau hơn hai nghìn năm phong kiến. Câu trả lời chính xác nhất là nhà Thanh 清朝 (Qīng Cháo), triều đại do người Mãn Thanh thành lập vào năm 1644 và kết thúc vào năm 1912 sau Cách mạng Tân Hợi 辛亥革命 (Xīnhài Gémìng). Nhà Thanh là chương cuối của chế độ phong kiến Trung Hoa, đánh dấu sự chuyển đổi sang thời kỳ cộng hòa với sự ra đời của Trung Hoa Dân Quốc.
Nhà Thanh – Triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc hình thành như thế nào
Để hiểu rõ vai trò của triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc, cần nhìn lại nguồn gốc hình thành của nhà Thanh. Nhà Thanh xuất phát từ bộ tộc Nữ Chân 女真 (Nǚzhēn) ở vùng Mãn Châu. Sau này, thủ lĩnh Nỗ Nhĩ Cáp Xích 努尔哈赤 (Nǔ’ěrhāchì) thống nhất các bộ tộc và lập ra hậu Kim, về sau Hoàng Thái Cực đổi tên thành Đại Thanh.
Năm 1644, quân Thanh tiến vào Trung Nguyên, thay thế nhà Minh, bắt đầu thời kỳ phong kiến cuối cùng của Trung Quốc. Dưới sự cai trị của các hoàng đế như Thuận Trị, Khang Hy, Ung Chính, Càn Long, nhà Thanh đạt nhiều thành tựu về lãnh thổ, văn hóa và kinh tế.
Nhưng cũng từ trong cấu trúc xã hội mang tính tộc người, triều đại này bắt đầu nảy sinh mâu thuẫn dẫn đến suy yếu.
Triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc và những thành tựu nổi bật
Nhà Thanh từng là một trong những đế chế mạnh nhất châu Á. Khi nhắc đến triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc, người ta thường nhớ đến thời kỳ thịnh trị Khang Hy – Càn Long, gọi là “Khang Càn thịnh thế 康乾盛世” (Kāng Qián Shèngshì).
Trong giai đoạn này, nhà Thanh mở rộng lãnh thổ đến mức lớn nhất lịch sử Trung Quốc, bao gồm Tân Cương, Tây Tạng và Mông Cổ. Về văn hóa, nhiều công trình nghiên cứu lớn được thực hiện như Tứ Khố Toàn Thư 四库全书 (Sìkù Quánshū). Về kinh tế, nông nghiệp phát triển ổn định và thương mại mở rộng.
Tuy vậy, sự phát triển này mang tính bề mặt, trong khi nội tại triều Thanh đã xuất hiện dấu hiệu trì trệ về chính trị và xã hội.
Những yếu tố suy yếu dẫn đến sự sụp đổ của triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc
Để hiểu đầy đủ triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc vì sao suy vong, cần nhìn vào những nguyên nhân sâu xa. Thứ nhất, bộ máy cai trị Mãn Thanh phân biệt dân tộc khiến mâu thuẫn giữa người Hán và người Mãn ngày càng lớn. Các chính sách chuyên chế làm suy yếu tầng lớp trí thức và cản trở cải cách.
Thứ hai, việc đóng cửa quốc gia trong thời kỳ đầu khiến Trung Quốc lạc hậu so với phương Tây. Khi đối mặt với sức mạnh quân sự và thương mại của châu Âu, nhà Thanh nhanh chóng thất bại trong các cuộc chiến như Chiến tranh Nha phiến 鸦片战争 (Yāpiàn Zhànzhēng).
Thứ ba, tham nhũng tràn lan trong triều đình cùng việc dân số tăng nhanh làm xã hội rối ren. Các cuộc khởi nghĩa như Thái Bình Thiên Quốc 太平天国 (Tàipíng Tiānguó) làm nhà Thanh suy kiệt nghiêm trọng.
Những yếu tố này tạo nên bức tranh suy tàn không thể đảo ngược của triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc.
Nỗ lực cải cách và thất bại dẫn đến sự sụp đổ của nhà Thanh
Khi đứng bên bờ vực sụp đổ, triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc từng cố gắng cải cách. Phong trào Tự cường 自强运动 (Zìqiáng Yùndòng) nhằm hiện đại hóa quân sự và công nghiệp, nhưng cải cách nửa vời khiến hiệu quả thấp. Sau đó, Mậu Tuất biến pháp 戊戌变法 (Wùxū Biànfǎ) năm 1898 của Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu cũng thất bại do sự phản đối của phe bảo thủ và Từ Hy Thái Hậu.
Triều đình Thanh cố tiến hành Hiến chính lập hiến nhưng đã quá muộn. Trong khi đó, phong trào cách mạng do Tôn Trung Sơn lãnh đạo phát triển mạnh mẽ. Cách mạng Tân Hợi năm 1911 buộc vị vua cuối cùng Phổ Nghi 溥仪 (Pǔyí) thoái vị vào năm 1912. Đây cũng là thời điểm kết thúc toàn bộ chế độ phong kiến kéo dài hơn 2000 năm tại Trung Quốc.
Như vậy, thất bại trong cải cách và không theo kịp thời đại là nguyên nhân trực tiếp khiến triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc sụp đổ.
Ý nghĩa lịch sử của việc triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc chấm dứt
Sự sụp đổ của nhà Thanh mang ý nghĩa quan trọng trong lịch sử Trung Quốc. Khi triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc chấm dứt, một thời kỳ mới – thời kỳ dân chủ tư sản – xuất hiện với sự ra đời của Trung Hoa Dân Quốc. Đây là bước ngoặt đưa Trung Quốc rời khỏi xã hội phong kiến để tiến tới hiện đại hóa.
Cách mạng Tân Hợi đã thức tỉnh dân tộc về tầm quan trọng của khoa học, kỹ thuật và cải cách thể chế. Các tư tưởng mới như dân quyền 民权 (mínquán), dân sinh 民生 (mínshēng) và dân tộc 民族 (mínzú) được phổ biến rộng rãi trong xã hội.
Đối với người học tiếng Trung, tìm hiểu giai đoạn này giúp hiểu nhiều thuật ngữ lịch sử quan trọng, đồng thời nắm được bối cảnh văn hóa của Trung Hoa hiện đại.
Tổng kết triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc và giá trị nhận thức
Qua những phân tích trên, có thể thấy triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc là nhà Thanh, tồn tại từ năm 1644 đến 1912. Nhà Thanh từng đạt đến thời kỳ thịnh trị nhưng suy yếu vì chính sách bảo thủ, thất bại quân sự, tham nhũng và không theo kịp sự thay đổi của thế giới. Sự sụp đổ của nhà Thanh mở ra thời đại mới, đánh dấu bước ngoặt quan trọng của lịch sử Trung Quốc.
Việc nghiên cứu triều đại phong kiến cuối cùng giúp người học tiếng Trung hiểu sâu hơn về thuật ngữ lịch sử, các từ Hán như 清朝, 辛亥革命, 太平天国 và nhận thức được bối cảnh chuyển giao từ phong kiến sang hiện đại trong văn hóa Trung Hoa.
Theo dõi website Học Tiếng Trung HSK để xem thêm nhiều bài học hay về lịch sử và ngôn ngữ Trung Quốc.